Intro: Deze tekst heb ik geschreven en voorgedragen tijdens voorstelling Erda, als onderdeel van BOOM! Amsterdam is een Opera.
Regie: Miranda Lakerveld
Opvoering: Muziektheater Amsterdam, 2 en 3 november 2013
*****
Wie is ERDA? Voor Wagner is zij ‘moeder aarde’.
Maar kennen wij nog wel een ‘moeder aarde’? En waar is zij dan?
De aarde biedt ons beschutting, voedsel en alle ruwe grondstoffen die we nodig hebben om onszelf te ontwikkelen.
Dus als Erda, de aarde symboliseert zouden we haar zeer dankbaar moeten zijn.
Alleen wij spreken over de aarde in termen van ‘kosten en baten’.
In hoeverre kunnen we haar uitbaten opdat we er het meest aan verdienen?
Nieuwe cijfers geven aan dat de schade van ons gedrag op de opwarming van de aarde wel meevalt.
Wel meevalt.
Als het om de schade van onze auto gaat, piepen we wel anders!
En dat is wellicht ook wel het probleem nu.
Onze relatie met Erda is verstoord.
We hebben haar een hoofdrol gegeven in de ‘ver–van-m’n-bed-show’
Het zijn grote onderwerpen – klimaatveranderingen, schaarste van grondstoffen, ecosystemen, biodiversiteit, tropisch regenwoud enz. enz.
Willen we de relatie met Erda verbeteren, en haar meer centraal stellen, dan zullen we haar weer in huis moeten nemen.
Als een symbolische moeder. Iemand tot wie we ons kunnen verhouden.
En dat kan snel veel opleveren.
Zo kwam ik er laatst achter dat gemeenten jaarlijks meer dan 200 miljoen euro kwijt zijn aan het opruimen van zwerfafval.
Zwerfafval!
Dat betekent dus gewoon iets achteloos op de grond laten vallen.
Loslaten.
Niet naar omkijken.
Dat dit gebaar slecht is voor de natuur, hoef ik u niet uit te leggen.
En toch doen we dat.
Met velen.
Een kunstenaar met wie ik werkte aan een project over afval zei het prachtig zo:
Er is geen dier dat zijn eigen nest zo vervuild dan de mens.
Daarbij 200 miljoen Euro.
Stelt u zich voor…
Dat is net zo veel als de bezuinigingen op natuurbehoud en op cultuur!
En toch gaan we door…
******
Want WOTAN…..
Dat zijn wij allemaal.
We willen allemaal vooruit.
Meer kennis, meer vernieuwing, meer van veel.
En daar is op zich niet zo veel mis mee.
Alleen hebben we die vernieuwingsdrang gekoppeld aan een wegwerpcultuur.
Een cultuur gestuurd door trends waarmee we allemaal het gevoel moeten krijgen dat wat we gisteren hadden, vandaag alweer oud is.
En we kunnen het ons blijkbaar permitteren om hieraan mee te doen.
Want we werken allemaal heel hard, om vervolgens onze vrij tijd te kunnen besteden aan het consumeren.
Steeds sneller en sneller.
Alleen vergeten we dat met de groeiende welvaart we uiteindelijk niet gelukkiger zijn geworden.
De druk om te presteren en mee te doen aan deze ratrace heeft ook een schaduwkant. Depressie, eenzaamheid…
Dat wijst menig onderzoek uit.
Ook het Wereld Natuur Fonds heeft een onderzoek gedaan naar geluk.
En dat gekoppeld aan het welzijn van de natuur.
Hieruit komt naar voren dat we gelukkig worden van betekenisvolle dingen doen samen.
En dat natuur in onze directe omgeving een groot effect heeft op ons geluksgevoel.
Maar ondertussen volgen we de nieuwste trend:
We betegelen onze achtertuinen als verlengstuk van de huiskamer en plaatsen een loungebank waar voorheen planten stonden….
Niet beseffende dat deze tegeltrend groot effect heeft op het ecosysteem in de stad.
Een negatief effect dus.
Maar wat kunnen we doen om een omslag te maken?
****
De NORNEN weten het al lang.
Zij gooien niets weg.
Zij nemen de tijd om iets te repareren.
Stelt u zich eens voor dat we onze wegwerpcultuur transformeren naar een cultuur waar repareren centraal staat.
Wat voor omslag zou dat brengen?
Wat zou dat inhouden?
Het zou uiteraard de levensduur van vele producten verlengen.
Momenteel wordt recyclen gezien als de duurzame oplossing voor ons consumptieprobleem.
Maar recyclen is nog steeds weggooien.
En met weggooien doe je ergens afstand van.
Met repareren maak je juist een verbinding.
Letterlijk door iets dat oud is met iets nieuws te verbinden.
En ook figuurlijk: door een relatie voor langere duur aan te gaan.
Het verbindt materie, maar ook mensen
Een cultuur waarin reparatie centraal staat is een cultuur waarin we lange termijnvisies centraal stellen.
Repareren is meer dan restaureren. We hoeven de tijd niet stil te zetten. En het is ook niet iets nostalgisch.
Repareren is innoveren met inachtneming van wat goed is behouden. De nieuwe toevoeging moet er toe doen en is authentiek.
Zelfs massa geproduceerde spullen worden door een reparatie authentiek.
In een reparatiecultuur verandert ons waardesysteem. Iets dat gerepareerd is zal niet minder waard zijn. Imperfectie krijgt een hogere status.
Het is ook veel natuurlijker. Denk aan al die kromgegroeide komkommers die we nu weggooien.
En tijd wordt anders gewaardeerd.
Zoals gezegd de Nornen nemen de tijd. Hun handwerk, de wijze waarop ze zich met de materie verbinden geeft ze voldoening, ze zijn gelukkig.
Laten we hun aandachtigheid als voorbeeld nemen en een reparatiecultuur omarmen.
[Erda terug op toneel]
En op dezelfde wijze kunnen we ook onze relatie met Erda repareren. Te beginnen met dit gebaar (weggooien) voorgoed te verbannen.